Birçoğumuz hip-hop müziği Jay-Z, Nicki Minaj, Beyoncé, 50 Cent ve Kanye West gibi sanatçılarla tanıdık. Ya hip-hop bundan daha fazlasıysa? Hip-hop 1970’ler Amerika’sında ortaya çıkan bir yaşam tarzı aslında. Basit bir müzik türünden öte geniş bir topluluğun kültürü olan hip-hop, dönemin azınlık kesimi olan siyahilerin ortaya çıkardığı bir akım. Gündemden uzaklaşmak ve eğlenmek için yeni bir eğlence anlayışı ortaya çıkaran siyahi topluluklar hip-hop’ı bir kültür haline getirdi. Kısa sürede DJ’lik, breakdance, grafiti sanatı ve rap müzik gibi bileşenler de hip hop kültürünün temel ögeleri arasına girdi. Peki hip hop ne zaman çıktı?
Başlamadan önce…
Hip hop kültürü ve akımının tarihi sayfalarına sürüklenmeden önce kelimenin etimolojik incelemesini yapalım. Hip hop ne demek? Hip-hop kelimesi 1980’lerde yaşayan New Yorklu siyahi gençlerin ortaya çıkardığı bir müzik akımı olarak tanımlanıyor. Kelimenin kökeni ise İngilizce ‘’zıplamak, hoplamak, sıçramak’’ anlamlarına gelen ‘to hop’ kelimesine dayanıyor.
Yapılan etimolojik incelemelere göre ‘to hop’ fiilinin ise Germence ‘’hoppôjan’’ kelimesinden türetildiği tahmin ediliyor. Hip-hop kelimesine yazılı kaynaklarda ilk defa rastlanan tarih ise 1995. Ayrıca kelimenin kalça anlamına gelen ‘hip’ ve hopping dansından türediği düşünülen ‘hop’ kelimelerinin birleşimi olduğuna dair de teoriler var. Her iki incelemede dansın dinamiğiyle oldukça paralel aslında. O zaman vakit kaybetmeden devam edelim: Hip hop ne zaman ortaya çıktı?
Hip-hop Kültürünün Kısa Tarihi: 1970-1980 Dönemi
Hip-hop olarak bilinen hareket ilk kez 1970’lerde New York’un Bronx bölgesinde ortaya çıktı. Bir yeraltı kültürü olarak şekillenen hip-hop, uzun bir süre azınlıkların protest hareketlerine destek sağladı. Hip hop kültürünün temel ögeleri arasında yer alan DJ’lik ise Jamaikalı müzisyen Kool Herc ile başladı. DJ Kool Herc 1973’te gerçekleştirdiği ilk seti ile hip hop kültürü dalgasına yeni bir renk kattı. Kültürün bir diğer unsuru olan MC’lik yani ritmik sözlü sunuşlar da DJ setleriyle birlikte ortaya çıktı. DJ’leri tanıtan ve tekerlemeli sözleriyle dinleyiciyi hareketlendiren MC’ler kısa sürede hip hop kültürü içerisinde yerleşik hale geldi.
Aynı yıllarda birkaç DJ, Herc’in breakbeat tarzını kullanarak ilk hip-hop kayıtlarını hazırladı. Kayda geçen ilk hip hop şarkısı ise Fatback Band tarafından yayımlanan King Tim III (Personality Jock). Sadece birkaç ay sonra The Sugarhill Gang tarafından piyasaya sürülen Rapper’s Delight isimli parça ise hip-hop’ın tüm dünyaya yayılmasında öncü oldu. 1980’lere gelinmesiyle birlikte hip-hop ana müzik akımları arasına girdi. Genç jenerasyon hip-hop müziği toplumsal sorunları ve kişisel buhranlarını dışa vurmak için bir aracı olarak kullandı. Giderek yaygınlaşan ev partileri artan katılımcı sayısıyla sokaklara taşındı. Kurtis Blow, Africa Bambaataa, Soulsonic Force, Beastie Boys ve Grandmaster Flash and Furious Five partilerin odak noktasında yer alan sanatçılardan birkaçıydı.
Hip-hop Müziğin Dönüm Noktaları: 1990-2000 Dönemi
Hip hop hakkında bilgi toplayabildiğimiz 1990’lı yıllarla devam ediyoruz. 1980’lerde Bronx sınırlarını aşarak dünyaya yayılan hip hop kültürü, müzikle birlikte breakdance (b-boying), MC’lik, DJ’lik ve grafiti sanatlarını da taşıdı. Aynı yıllarda ticari bir başarı yakalayan gangsta rap, hip-hop’u ana akım müzik listelerine taşımayı başardı. Hip-hop’ın hitap ettiği kitle giderek genişledi ve azınlıkların çektiği zorluklar müzik aracılığıyla tüm dünyaya anlatıldı. Hip-hop müzik kazandığı bu misyonla uzun bir süre Amerika medyası tarafından görmezden gelindi. Fakat tüm bunlar müziğin Avrupa’ya ulaşmasını engelleyemedi. 1986-1997 yılları arası müzik otoriteleri tarafından hip-hop’un altın çağı olarak tanımlandı. Bu süreç aynı zamanda tüm dünyanın izlediği East Coast/West Coast savaşlarının yaşandığı dönemdi. Altın çağ birçok trajediyle sonuçlansa da hip-hop 1999’da en çok satan tür haline geldi.
2000’li yıllar hip hop kültürü için adeta bir dönüm noktasıydı. Sadece müzik değil giyim tarzı, şarkı sözleri ve yaşam tarzı açısından da büyük bir yeniliğe uğradı. ‘’Küresel bir müzik salgını’’ olarak tanımlanan hip-hop, her ülkede kendisine özgü stiller ve sesler bularak milyonlarca hayrana ulaşmayı başardı. Hip-hop’ın altın çağını inşa eden Tupac Shakur ve Notorious B.I.G.’in ölümleriyle doğu-batı savaşları sonlandı ve ‘Bling Dönemi’ başladı. DMX, Eminem, 50 Cent, Lil Wayne, Akon ve Beyoncé bu dönemde büyük bir ticari başarı elde etti. 2000’lerin ortalarında Kanye West, Outcast ve Gnarls Barkley gibi sanatçıların global başarısıyla alternatif hip-hop ödüllendirilmeye başlandı. Hip-hop takip eden yıllarda glitch hop, crunk, snap, progresif rap ve trap gibi alt türlerle beslendi.
Küresel Müzik Salgını Yeniden Başladı: 2010’lar
Kanye West ile yükselişe geçen alternatif hip-hop, ana akım medyada kalıcı bir yer edindi. Öyle ki hip-hop sanatçıları dünyanın en etkili isimleri arasına girmeye başladı. Kısa sürede yeniden küresel bir hareket haline gelen müzik türü teknolojik gelişmelerle kendisine yeni sahneler buldu: Soundcloud. Kid Cudi ve Drake gibi bugün dünyaca üne kavuşmuş birçok sanatçı mixlerini sosyal medyaya yükleyerek hip-hop havuzunu genişletti. Bu nedenle ‘’Blog Dönemi’’ olarak da adlandırılan 2010’lar, yeni sanatçıların ve tarzların yayılmasında öncü oldu.
1990’larda ortaya çıkan trap müzik de bu etkiden yararlanarak Blog Dönemi’nde Billboard listelerine girmeyi başardı. Trap’in global sanatçılar üzerindeki etkisi yeni projelerle desteklendi: Jay-Z & Kanye West – H•A•M, Beyoncé – 7/11, Katy Perry – Dark Horse. Bu başarılı şarkılar müzik listelerinde #1 numaraya yerleşerek yeni sanatçıların yükselişi için yolu açtı. 2010’lu yıllarda çıkış yaparak bugün hala milyonlarca hayrana sahip olan sanatçıların listesi ise bir hayli uzun. Lil Nas X, Future, Travis Scott, Kodak Black, 21 Savage, XXXTentacion, Juice Wrld, Trippie Red, Post Malone, Lil Peep, 6ix9ine, Lil Uzi Vert, Lil Baby, Nicky Minaj Cardi B, Doja Cat, Iggy Azalea, Megan thee Stallion ve daha birçok isim.
Türkiye’de Hip Hop
Global bir başarı yakalayarak dünyayı etkisi altına almayı başaran hip-hop, Türkiye’de de hatrı sayılır bir kitle elde etti. Almanya’da yaşayan göçmen gençlerin odağına yerleşen hip-hop, Türkiye’nin ilgisini de bu şekilde çekti. Türkiye’deki ilk hip-hop müzik çalışması ise 1995 yılında Cartel tarafından yapıldı. 2000’lere kadar bir yeraltı kültürü olarak yaşamaya devam eden hip-hop Yeraltı Operasyonu albümü ile gün yüzüne çıktı. Toplumsal sorunları, ırkçılığı, ayrımcılığı ve kişisel buhranları konu alan hip-hop akımının halk tarafından kabullenilmesi pek de sürpriz olmadı. Protest atmosferiyle azınlıkların sesi olan hip-hop Sagopa Kajmer, Ceza ve Dr. Fuchs gibi başarılı rap sanatçıları ile yayılmaya devam etti. Bu isimlerin öncülük ettiği birinci dalga 2000’li yıllara kadar sürdü.
2000-2005 dönemini kapsayan ikinci dalga ise tıpkı Amerika hip-hop dünyasını ikiye bölen East Coast/West Coast tartışması gibi bir sansasyonla yankılandı. Rap ve hip-hop’ın Türkiye elçileri olarak görülen Ceza ve Sagopa Kajmer yıllar sürecek bir müzik savaşına başladı. Bu dissleşmeler 2010’a kadar devam etti. Tartışmaların son bulmasını ise Türkiye’de hip hop müziğin üçüncü dalgasını başlatan isimler takip etti. Dünya genelinde yükselişe geçen hip-hop ve rap camiası Türkiye’de de aynı başarıyı yakaladı. Bu dönemde Ezhel, Ben Fero, Norm Ender, Hidra, Şehinşah, No.1, Khontkar, Joker, Sansar Salvo ve Alper Ayyıldız gibi sayısız sanatçı çıkış yaptı. 2020’lerle birlikte yeni bir sayfa açan Türkçe rap & hip-hop jenerasyonu Ufo361, Murda, UZI, Sefo, Lvbel C5 ve Batuflex gibi başarılı isimlerle ilerlemeye devam ediyor.
Hip hop konserleri hız kesmeden devam ederken eğlenceye ve biraya ara vermenize gerek yok! Birbirinden özel tasarımlar için Köpüürt’ün mağaza sayfasını inceleyebilirsiniz.